Muslim Faith-Based Organizations and Social Welfare in Africa

نویسنده: هولگر ویسHolger Weiss؛ استاد تاریخ دانشگاه  ابدو در کشور فنلاند و عضو انجمن علوم و ادبیات آن کشور می‌باشد. تحقیقات وی بر روی تاریخ جهانی و اقیانوس اطلس، تاریخ زیست محیطی آفریقای غربی و مطالعات اسلامی، به ویژه اسلام در غنا متمرکز بوده است.

انتشار سال ۲۰۲۰

۳۱۳ صفحه

این کتاب با مطالعات موردی بر روی کشورهای آفریقای غربی مانند غنا، بورکینافاسو، ساحل عاج  غنا و سنگال و شاخ آفریقا مانند سومالی و آفریقای شرقی مانندکنیا و تانزانیا، مجموعه‌ای از دستور العمل‌ها و اقدامات سازمان‌ها و فعالان مذهبی چون سازمان‌های محلی و ملی و مذهبی اهل تسنن،  تشیع و فرقه احمدیه می‌باشد که با تمرکز بر چگونگی استفاده از وجوه موسسات امور خیریه مسلمانان مثل زکات و صدقه و موقوفات جهت توانمندسازی و بهبود رفاه اجتماعی جوامع مسلمان در جنوب صحرای آفریقا،  نقش تعاملاتی آنها را به خوبی بیان کرده است.

در فصلی از این کتاب می‌خوانیم که چگونه این موسسات می‌توانند اعتماد خیرین کشورهای حوزه خلیج فارس را برای امور خیریه برای کشورهای آفریقایی جلب کنند و در انتها  مطلبی در خصوص  سازمان‌های غیردولتی اسلامی در سومالی و نقش آنها در روند دولت‌سازی آن کشور، توضیحاتی بیان داشته است.

در قسمتهایی از این کتاب آمده است:

مطالعات نشان می‌دهد که میزان زکات از ۲۰۰ میلیارد دلار تا ۱ تریلیون دلار در سال در سراسر جهان و حدود ۱۸۷ میلیون دلار در میان کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی گردش مالی دارد. بنابراین، نه تنها کشورهای مسلمان بلکه نهادهای غیردولتی مسلمان نیز علاقه خود را برای بسیج زکات برای کاهش فقر در کشورهای مسلمان و همچنین برای توسعه بین‌المللی و پروژه‌های بشردوستانه معطوف کرده‌اند. اما در عین حال سازمان‌های غیردولتی مسلمان با کمبود فزاینده اعتماد روبرو هستند چرا که  برخی از  آنها پس از اتهام حمایت از جنبش‌های ستیزه جو منحل شده‌اند و یا تحت فشار جامعه جهانی، بسیاری از آنها حتی در آفریقا فعالیتشان محدود شده است.

انجمن‌های خیریه مذهبی، مانند سازمان های غیردولتی مسلمان، با تمرکز بر طیف گسترده‌ای از خدمات پزشکی ، آموزشی، رفاهی خانواده و کمک های اضطراری، فعالیت دارند. آنها در ابتدا به جلب اعتمادهای محلی و جامعه بین‌المللی متکی هستند، و در بعضی مواقع حتی می‌توانند زمینه مشارکت سیاسی را در یک کشوری فراهم کنند اما با این حال، نهادهای غربی نسبت به همکاری سازمان های مذهبی اکراه دارند. ظهور یا توسعه یک حوزه در کشورهای جنوب صحرای آفریقا معمولاً با الهام گرفتن از دولتهای مدرن غربی و انجمن ها و NGO های  تحت سلطه آنها مرتبط است. ساخت یک جامعه مدنی نتیجه فرایندی است که در آن سازمان‌های غیردولتی بین المللی و همچنین دولتها فعالانه در فعالیت‌های حوزه عمومی شرکت می کنند و از مشارکت خود در آن حوزه‌ها برای مشروعیت بخشیدن خود استفاده بهره می‌برند.

از منظر تاریخی، حوزه‌های  عمومی در چندین کشور مستعمره در آفریقای غربی تحت نظر کشورهای انگلیس و فرانسه وجود داشته است. از دیدگاه مطالعات اسلامی آفریقا، حتی می توان ادعا کرد حوزه های مختلف مسلمان در جوامع آفریقایی قبل از استعمار این کشور ها در جوامعشان وجود داشته است.

زکات در آفریقای جنوبی داوطلبانه است و جمع آوری و توزیع آن از طریق یک سازمان غیردولتی یعنی صندوق ملی زکات آفریقای جنوبی اداره می‌شود. صدقه، به نوبه خود، یک کار خیرخواهانه است چرا که از طریق روش های شخصی و غیررسمی و معمولاً از طریق گروه های خودیاری یا از طریق مساجد، سازماندهی می شود. با این وجود، طی دهه های گذشته به موازات مساجد بنیادهای خصوصی، تراست ها و شرکتها توسط افراد عادی یا کارآفرینان مسلمان در قالب امورات  بشردوستانه گسترش یافته است.